de tekst uit Humo-artikel
'De angst voor wat komt, is gigantisch: slechts 3 of 4 clubs blijven buiten schot'
DRIE JAAR PROPERE HANDEN: DE VUILE WAS VAN DE BROERS BAYAT
'Wie denkt dat het Propere Handen-onderzoek dood en begraven is, vergist zich.' Aan het woord zijn RTBF-journalisten Thierry Luthers en Patrick Remacle, die de voorbije tweeënhalf jaar werkten aan een documentaire over de zaak. Centraal in hun onderzoek: Mehdi en Mogi Bayat.
THIERRY LUTHERS "Wat wij willen laten zien, is hoe de broers Bayat het Belgische voetbal de voorbije jaren helemaal hebben ingepalmd - Mogi als de invloedrijkste makelaar van het land, Mehdi als voorzitter van de voetbalbond én profclub Charleroi. Mocht er in Iran geen revolutie hebben plaatsgevonden in 1979, het Belgische voetbal zou er vandaag helemaal anders uitzien. De familie Bayat is het regime van Ayatollah Khomeini toen ontvlucht."
Luthers en Remacle trokken naar de Verenigde Staten om er te praten met Abbas Bayat - ex-voorzitter van Charleroi en oom van Mehdi en Mogi, met wie beide broers in onmin raakten. De journalisten konden ook Mehdi Bayat strikken, voor een interview dat ze omschrijven als 'behoorlijk rock-'n-roll'. Mogi Bayat negeerde hun herhaalde verzoeken.
LUTHERS "Iederéén met naam en faam hebben we benaderd. Maar dan botsten we op regel nummer één in het Belgische voetbal: de omerta! Zodra je de naam Bayat laat vallen, gaan de deuren dicht. Met veel moeite hebben we een vijftiental mensen voor de camera gekregen, onder wie Roland Duchâtelet, spelersmakelaar Jacques Lichtenstein en enkele magistraten en advocaten."
Het collectieve stilzwijgen is niet verwonderlijk. Hoewel Mogi Bayat eind 2018 anderhalve maand in de cel zat, zijn de meeste clubs met hem blijven samenwerken. Sommigen gingen nog verder en spraken zelfs openlijk hun steun voor hem uit.
PATRICK REMACLE "Corruptie, zo zegt een criminoloog in de documentaire, is een tango die je met z'n tweeën danst. Niet alleen de makelaars, ook de clubs hebben boter op het hoofd. Zíj hebben de sleutel in handen. 'Je eerste antwoord bepaalt alles,' merkt Abbas Bayat heel terecht op. Een clubleider die 'ja' zegt als hem iets wordt aangeboden - vaak is dat een horloge - is verloren. Het omgekeerde geldt ook: zeg je 'nee', dan weet het wereldje dat ook en word je niet meer lastiggevallen."
VOETBALMAKELAAR "De misdrijven waarover het in dit dossier gaat, kunnen onmogelijk alleen door makelaars begaan zijn. De clubs zijn even schuldig."
LUTHERS "'Het horloge is de toegang tot alles,' zegt Abbas Bayat ook. We hebben de anonieme getuigenis van een clubleider die uitlegt hoe Mogi Bayat horloges aanbiedt in ruil voor transfers. Blijkbaar is een horloge voor veel spelers, clubleiders, makelaars en scheidsrechters een statussymbool. In het dossier is sprake van exemplaren met een waarde van 200.000 euro."
Wanneer de politie in de vroege ochtend van 10 oktober 2018 op tientallen adressen in binnen- en buitenland binnenvalt - de start van Operatie Zero - is Mogi Bayat één van hun doelwitten. Acht uur duurt de huiszoeking in zijn villa in een residentiële wijk van het Waals-Brabantse Lasne. In een verborgen ruimte achter een valse wand worden tientallen lege dozen van luxehorloges aangetroffen. Volgens Bayat heeft hij een passie voor exclusieve polshorloges en zijn het collector's items.
REMACLE "Het horloge is de bitcoin van het voetbal. Het is hét betaalmiddel in een systeem dat helemaal is gaan draaien volgens zijn eigen regels en wetten. Toen ik Mehdi Bayat vroeg naar die passie van zijn broer, viel er een ongemakkelijke stilte. Acht seconden! Op televisie is dat eindeloos lang. Héérlijk (lacht)."
LUTHERS "Volgens onze informatie zijn er nog steeds veel meer dozen dan teruggevonden horloges. Waar zijn ze? Mogi heeft die horloges toch aan íémand gegeven? Op die vraag geven wij het antwoord - of toch een stukje."
Het vermoeden is dat Bayat met de doosjes de halve Belgische voetbalwereld in de tang houdt.
ADVOCAAT "Zonder het doosje en het certificaat is zo'n horloge niet te onderscheiden van een vals exemplaar en kan de bezitter het nooit verkopen. Waar het dus om draait, is macht. Want wie het horloge wegschenkt, maar het certificaat en het doosje voor zich houdt, kan nadien makkelijk aantonen dat hij iemand dat horloge gegeven heeft. Dat kan de ontvanger in een lastig parket brengen. Het is dus een psychologisch spel: 'Dat meisje draagt mijn ring, ze is van mij' - zoiets."
Terwijl Dejan Veljkovic - de makelaar die spijtoptant werd in dit dossier - zich niet meer laat zien in de Belgische voetbalstadions, schuwt Mogi Bayat de blikken niet. Hij woont nog altijd wedstrijden bij, zoals laatst Charleroi-Club Brugge. Al woont hij niet meer in België: hij is vorig jaar met zijn gezin naar Londen verhuisd, zijn kinderen lopen er school. Zijn vennootschap Creative & Management Group is wel nog in Lasne gevestigd: 'Hij factureert nog altijd met zijn Belgische vennootschap,' zegt een clubleider die altijd graag met hem heeft samengewerkt.
LUTHERS "Ondertussen is zijn vrouw wel beheerder geworden van zijn vennootschap. Omdat hij weet dat hij veroordeeld zou kunnen worden?"
TEGEN DE SCHENEN
Toen broer Mehdi Bayat eind mei aankondigde te zullen stoppen als voorzitter van de Belgische voetbalbond, werd daar met verbazing op gereageerd. Maar wanneer we met insiders bellen om te achterhalen waarom de jongste van de twee broers is vertrokken als een dief in de nacht, wordt gegrinnikt aan de andere kant van de lijn: 'Wil je het officiële verhaal, of het officieuze?'
Mehdi Bayat deed zijn aankondiging op 27 mei, tijdens de voorstelling van Edward Still, de nieuwe coach van zijn club Charleroi. Buiten de lokale pers is er niemand aanwezig om de 42-jarige Iraniër en passant te horen vertellen dat hij zich niet herverkiesbaar zal stellen als bondsvoorzitter. Meer zelfs, hij wacht die verkiezingen in augustus niet af en zet per direct een stap opzij. Bayat zal de Rode Duivels dus ook niet vergezellen op het EK dat voor de deur staat. Zijn vertrek komt als een volslagen verrassing.
CLUBLEIDER 1 "De week voordien hadden we met het bondsbestuur nog onze jaarlijkse brainstorm gehad. Daar ging het onder meer over hoe de werking van de raad van bestuur van de KBVB nog beter kan. Er klonk engagement in Mehdi's stem: daar zat geen man die al wist dat hij zou opstappen."
CLUBLEIDER 2 "Integendeel, hij vertelde dat hij nog twee à drie jaar nodig had om het pad te effenen voor een onafhankelijke voorzitter, die niet verbonden was aan een club."
Als voornaamste reden voor zijn beslissing haalt Bayat aan dat zijn club, Charleroi, hem nodig heeft. Ook zegt hij meer tijd te willen vrijmaken voor zijn gezin. En hij verwijst naar zijn mislukte poging om toe te treden tot het uitvoerend comité van de Europese voetbalbond UEFA. Daarover zegt hij, schijnbaar aangedaan: 'Niemand had dit zien aankomen.'
Van de negen kandidaten voor acht zitjes bij het hoogste bestuursorgaan van de UEFA, is Bayat de enige die het niet haalt. Maar in tegenstelling tot wat hij beweert, is niemand verrast. Zijn kandidatuur heeft hij pas enkele uren voor het verstrijken van de deadline in januari ingediend. Just Spee, zijn Nederlandse collega, is met verstomming geslagen. Spee voert dan al anderhalf jaar campagne en had Bayat tijdens een overleg tussen beide bonden in Antwerpen in juli 2020 gepolst naar zijn ambities. Die heeft hij niet, is het antwoord.
Waarom Bayat zes maanden later toch kandideert, blijft een raadsel. Zeker is dat de Belgische voetbalbond nergens van weet, zelfs CEO Peter Bossaert zou vrij laat op de hoogte zijn gebracht. Wat er ook van zij: de voetbalbond heeft er nooit over gecommuniceerd, en doet dat ook voor Humo niet.
BONDSMEDEWERKER 1 "Bossaert heeft er van bij zijn aanstelling een actiepunt van gemaakt om meer Belgen op strategische posities te krijgen bij de UEFA. In die zin viel Bayats kandidatuur nog te begrijpen. Maar als je ziet hoe amateuristisch hij het heeft aangepakt, wist je op voorhand dat hij het niet zou halen. Het was een beschamende nederlaag. Intern is men er achteraf ook niet meer op teruggekomen."
CLUBLEIDER 1 "Bayat ging weleens met Bossaert en bondscoach Roberto Martínez mee naar een loting. Daar loop je uiteraard mensen tegen het lijf, maar een netwerk bouw je zo niet uit. Daarvoor dien je eerst een tijdje mee te draaien in één of andere UEFA-commissie. Mensen stemmen je niet uit het niets in het uitvoerend comité."
BONDSMEDEWERKER 2 "Toch was hij ontgoocheld, ontstémd zelfs. Het ligt in zijn karakter om impulsief te zijn, een tikkeltje arrogant ook. Maar dit was een les in nederigheid.
"Trouwens, slim was zijn zet ook niet. Samen met de Nederlandse en de Duitse bond probeert België de organisatie van het WK 2027 voor vrouwen binnen te halen. Met zijn demarche heeft Bayat de Nederlanders stevig tegen de schenen gestampt. Bevorderlijk voor de sfeer is dat niet."
VOETBALMAKELAAR "Het EK kwam eraan. Dat hij dat liet schieten, is vreemd: normaal doet hij niets liever dan acte de présence geven. Zo'n EK was een ideale afscheidstournee geweest.
"Vroeg of laat was hij sowieso in de problemen gekomen. Met zijn vele petten (behalve bondsvoorzitter en voorzitter van Charleroi is Bayat ook bestuurslid van de Pro League, red.) was er voortdurend de schijn van belangenvermenging. Vandaar de herstructurering die in gang is gezet bij de bond. Een onafhankelijke voorzitter moest het sluitstuk van dat proces worden. Maar alles zat op schema: waarom dan die plotse drang om op te stappen?"
Dat de voetbalbond te veel van zijn tijd opslorpte, is een uitleg waaraan insiders weinig geloof hechten.
CLUBLEIDER 1 "Het voorzitterschap is al een tijdje een ceremoniële functie geworden. Operationeel had Mehdi weinig omhanden. In de tijd van zijn voorganger François De Keersmaecker was dat nog anders, die zat minstens drie dagen per week in Brussel. Mehdi zag je amper. De dagelijkse leiding van de bond ligt volledig bij Peter Bossaert."
BONDSMEDEWERKER 1 "De laatste maanden viel hij steeds vaker uit zijn rol. Dat stuitte weleens tegen de borst. Toen Charleroi zich in volle coronacrisis plaatste voor de play-offs van de Europa League, troepte de harde supporterskern na afloop samen aan het stadion. Mehdi vond er toen niet beter op dan met de ultra's mee te gaan dansen op straat. Van afstand houden was geen sprake. Als bondsvoorzitter maakte hij daar geen te beste beurt. Hij durfde ook mails te sturen om vaart te steken achter dossiers die zijn club aanbelangen. Erg onaangenaam, moet ik zeggen."
Het is verschillende bondsmedewerkers niet ontgaan dat Bossaert sinds enige tijd intern niet nalaat te waarschuwen voor een onstuimig najaar, één waarin 'koppen zullen rollen'. Een verwijzing is dat naar de zaak-Propere Handen. Daar is het ook dat de echte verklaring voor het haastige vertrek van Bayat moet worden gezocht - het officieuze verhaal.
CLUBLEIDER 2 "De advocaten van de bond zouden hem gevraagd hebben om te vertrekken. Het Propere Handen-dossier zit naar verluidt in de afrondende fase en de vrees leeft dat er binnenkort namen gelekt worden. Naar ik hoor zouden er 57 clubs of personen - onder wie niet alleen makelaars, maar ook mensen bij clubs - naar de raadkamer doorverwezen worden voor vervolging. Slechts drie of vier clubs ontspringen de dans. De kans dat Mehdi Bayat of Charleroi ertussen zit, is dus vrij groot. Met zijn vertrek kiest de bond voor de vlucht vooruit, uit vrees voor de mediastorm die zal losbarsten."
Bij het Brussels parket is men karig met commentaar. Het dossier is afgerond, maar zit nog bij de onderzoeksrechter. Die wacht nog op enkele handtekeningen zodat het statuut van spijtoptant voor spelersmakelaar Veljkovic eindelijk kan worden bekrachtigd. Daarna kan de eindvordering worden opgesteld en weten we wie het parket naar de rechtbank wil verwijzen. Verwacht wordt dat dit eind oktober zal gebeuren. 'De advocaten kunnen dan wel nog bijkomende onderzoeksdaden vragen,' klinkt het alsnog met een slag om de arm.
PAUS FRANCISCUS
Ook bij de profclubs en hun verantwoordelijken neemt de nervositeit toe.
CLUBLEIDER 2 "Propere Handen is de olifant in de kamer. Niemand is op zijn gemak, de angst voor wat komen gaat, is gigantisch."
Enkele individuen zochten en vonden een akkoord met de fiscus voor de illegale constructies die ze opzetten met Veljkovic. Zo ontlopen ze een veroordeling.
REMACLE "De fiscus heeft inderdaad schikkingen getroffen. Maar alleen met enkele kleine garnalen. De grote vissen laten ze niet ontsnappen: die willen ze voor de rechtbank slepen. Mijn indruk is dat ze erop gebrand zijn een sterk signaal uit te sturen."
LUTHERS "De bal is aan het rollen gegaan toen de speurders verdachte geldstromen tussen Veljkovic en Racing Genk in de gaten kregen. Ze hebben hem onder telefoontap geplaatst, en zo is ook de matchfixing tussen Waasland-Beveren en KV Mechelen aan het licht gekomen, net als de betrokkenheid van enkele scheidsrechters. Veljkovic was bijvoorbeeld erg close met David Delferière, het aantal sms'en en oproepen tussen die twee is haast niet te tellen. Waarom moet een scheidsrechter zo familiair omgaan met een makelaar? Ook de befaamde 'retrocommissies' (geld dat via makelaars terugvloeit naar clubleiders, red.) zijn zo blootgelegd. Dat is corruptie, en daarover treft Justitie géén schikkingen. Eén voorbeeld is Olivier Renard, toen hij nog sportief directeur was van Standard Luik. Dat verklaart waarom hij in 2019 onverwachts naar Montréal in Canada is uitgeweken. Ik heb hem gebeld, maar hij wilde niet praten."
Met hun documentaire hangen Luthers en Remacle geen fraai beeld op van het Belgische voetbal.
REMACLE "Ik heb tijdens de opnames heel hard aan de Waalse politiek van enkele jaren geleden moeten denken. Dat was, net als het voetbal nu, een parallelle wereld waarin een volstrekte normloosheid heerste. Toen op die 10de oktober 2018 al die huiszoekingen plaatsvonden, waren die voetballui oprecht verrast. Al die jaren hadden ze zich onaantastbaar gewaand. Alsof ze over water konden wandelen. Die overmoed is hun fataal geworden. Kijk naar Veljkovic: hij hield zowel een witte als een zwarte boekhouding bij, netjes geordend in mappen. Wat hij aan wie had betaald, waar en wanneer: het stond netjes in schriftjes genoteerd. De speurders konden hun pret niet op: merci!"
LUTHERS "Dat gevoel van straffeloosheid, de leugens en de corruptie: ik heb me daar altijd enorm over verbaasd. Ik hou van het spelletje, maar wie deze documentaire wil begrijpen, moet de bal en het gras wegdenken en de duivel achter de coulissen mee in de ogen kijken."
REMACLE "Ofwel implodeert het systeem van binnenuit, zoals in 1991 met de Sovjet-Unie is gebeurd. Alleen zie ik in het Belgische voetbal geen Gorbatsjov die de stal zal uitmesten. Zet paus Franciscus aan het hoofd van een voetbalclub, en binnen de kortste keren draait hij mee in het systeem. Ofwel moet de verandering van buitenaf komen. Vanuit de politiek, dus."
LUTHERS "Dat het tot veroordelingen zal komen, staat vast. Maar of het iets zal veranderen? Ik heb m'n twijfels."
#Investigation: Le milieu du terrain La Une, woensdag 29 sep., 20.20
